BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY TRI THỨC DÂN GIAN

TRONG NGHỀ LÀM GIẤY CỦA NGƯỜI DAO ĐỎ Ở BẢN HUA CHĂNG VÀ TÂN HỢP

(HUYỆN TÂN UYÊN, TỈNH LAI CHÂU)

PGS.TS. Đoàn Thị Mỹ Hương

Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam

Tóm tắt: Trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể, nghề thủ công truyền thống được ghi nhận từ những bí quyết, qui trình kỹ thuật, nguyên liệu tạo sản phẩm. Đáng kể hơn còn là tính thân thiện với môi trường trong sử dụng nguồn nguyên liệu sẵn có tại địa phương, là cách xử lý nguyên liệu và vận dụng một cách sáng tạo… tất cả được đúc kết thành những kiến thức dân gian - kiến thức thu nhận từ ứng xử của con người với môi trường. Ở nhiều nghề thủ công của các dân tộc miền núi phía Bắc, qua nghiên cứu cho thấy tri thức dân gian trong thực hành nghề đã được thể hiện khá rõ nét từ cách lựa chọn nguyên liệu, cho đến các qui trình kỹ thuật… tất cả đều là sự đúc kết kinh nghiệm lưu truyền nhiều thế hệ. Bài viết này sẽ nghiên cứu, tìm hiểu những vấn đề liên quan đến lịch sử nghề giấy, khái niệm tri thức dân gian, hay nghề làm giấy của người Dao Đỏ ở bản Hua Chăng và Tân Hợp (tỉnh Lai Châu). Từ đó, góp phần cho thấy sự cần thiết phải bảo tồn và phát huy giá trị của tri thức dân gian từ công đoạn sơ chế nguyên liệu, chọn công cụ thực hành, cho đến mối liên hệ giữa tri thức dân gian và phát triển bền vững ở nghề làm giấy của người Dao Đỏ vùng núi phía Bắc nước ta.

Từ khóa: Nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian, bản địa, nghề làm giấy, người Dao Đỏ, Hua Chăng, Tân Hợp, bảo tồn, phát huy giá trị, nguyên liệu, phát triển bền vững.

Nguồn: Tạp chí Văn hóa học số 4 (50) - 2020