CÔNG ƯỚC 2003 CỦA UNESCO,

TÍNH CỘNG ĐỒNG CỦA XÒE THÁI VÀ VẤN ĐỀ

BẢO VỆ DI SẢN TRONG QUÁ TRÌNH DI SẢN HÓA

GS. TS. Nguyễn Thị Hiền

Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật - Đại học Quốc gia Hà Nội

PGS.TS. Hoàng Cầm

Viện Nghiên cứu Văn hóa - Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Tóm tắt: Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (DSVHPVT) lấy cộng đồng làm trung tâm trong thực hành, quản lý, bảo vệ di sản. Sự ra đời của Công ước 2003 và các luật về di sản văn hóa đã tạo ra hành lang pháp lý cho sự chủ động, tự quyết cũng như nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc bảo vệ di sản. Tuy nhiên, công tác bảo vệ và phát huy DSVHPVT ở Việt Nam chưa được thực hiện theo đúng tinh thần của Công ước. Đối với một số di sản, vai trò của cộng đồng chưa được đề cao và phát huy đúng mức và thậm chí ở một số nơi bản thân cộng đồng chủ nhân đang bị ngoài lề hóa ra khỏi chính di sản của họ. Cách làm này đã tạo ra nhiều thách thức cho công tác bảo vệ di sản. Dựa trên tinh thần của Công ước 2003, quan điểm của người trong cuộc, cũng như sự tìm hiểu, nghiên cứu điền dã về Xòe Thái trong quá trình xây dựng hồ sơ đề cử trình UNESCO để có thể ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, trong bài viết này, chúng tôi sẽ đi sâu phân tích tính cộng đồng cũng như vai trò của cộng đồng trong thực hành và trao truyền Xòe của người Thái ở Tây Bắc Việt Nam. Trên cơ sở đó, bài viết thảo luận sự đa dạng trong cách tiếp cận đối việc bảo vệ DSVHPVT trong bối cảnh cuộc sống của cộng đồng địa phương.

Từ khóa: Công ước 2003, di sản văn hóa phi vật thể, cộng đồng, tính cộng đồng, di sản hóa, Xòe Thái.

Nguồn: Tạp chí Văn hóa học số 6 (46) - 2019